Галиәсгар Камал — «татар драма әдәбиятының атасы, татар сәхнәсе өчен аның башлап тууыннан 16 нчы елларгача үзенең әсәрләре зур байлык бирә килгән язучы. Алай гына да түгел ул үзе театр тудыру эшендә күп булышлык кылды»,— дип билгели Галимҗан Ибраһимов. [6; 383]
Чыннан да, Г. Камал драматургия остасы. Иҗатының башлангыч чорында ук инде ул «Бәхетсез егет», «Өч бәдбәхет» пьесаларын яза. Бу әсәрләрндә язучы милләт язмышын күтәрә.
Г. Камал – күпкырлы талант иясе. Ул оста драматург кына түгел , ә театр эшлеклесе, журналист, художник, карикатурист та булып эшли. Шулай ук Г. Камал татар милли театрын оештыра һәм аны үстерүгә зур өлеш кертә.
Г. Камалның пьесалары татар сәхнәсендә зур урын тота, чөнки алар хәзерге вакытта да актуаль булган темаларга язылган. «Бәхетсез егет», «Уйнаш» (1910), «Дәҗҗал», «Кайниш», «Көндәш», «Өйләнәм – ник өйләндем» кебек әсәрләрендә буржуаз җәмгыятьтәге фаңигале хәлләрне (буржуаз җәмгыятенең кешелексезлеген, яшь буын проблемасын, кеше бәхетен сатып алу) сурәтли. Ә «Беренче театр», «Бүләк өчен», «Банкрот», «Безнең шәһәрнең серләрендә» шул ук җәмгыятьнең көлкеле якларын сәхнәгә чыгара.
Г. Камал — татар драматургиясендә комедия жанрына нигез салган язучы.
Комедия — кызыклы хәлләрне, шаян характерларны сурәтләгән көлкеле сәхнә әсәре.[8; 141]
«Беренче театр» (1908), «Банкрот» (1911), «Бүләк өчен» (1909), «Безнең шәһәрнең серләре» (1911) үз чорының актуаль проблемаларын күтәргән, кызыклы сәхнә әсәрләре.
«Беренче театрда» язучы иҗтимагый эшчәнлек өлкәсендәге тискәре күренешләрне сүрәтли, «Безнең шәһәрнең серләре» тулаем шул темага нигезләнгән, «Бүләк өчен»дә бар нәрсәне үзенә булдыручы Хәмидә, «Банкрот»та комсыз Сираҗи образлары символ дәрәҗәсенә күтәрелә.
Г. Камал иҗатында шул чорның тормышын хезмәт халкы карашыннан чыгып бәяләүне, халыкның өметләрен өстен сыйныфларның кешелексез, бозык, ялган мораленә каршы куюны күрәбез. Иҗатының үзенчәлеге дә аның заман рухы белән тирән сугарылган булуында һәм халыкчанлыгында.
Рефератның темасы итеп Г. Камалның «Банкрот» комедиясен алдык.
«Банкрот» комедиясендә ХХ йөз башындагы татар сәүдә бужуазиясенең акча артыннан куу юлындагы кешелексезлеге һәм түбәнлеге оста тасвирлана.
«Банкрот» язылган чорны яхшы белүчеләрнең әйтүенә караганда, комедиянең прототибы Казан байларыннан Минһаҗетдин Апакаев дигән сәүдәгәр булган. Ул да шулай акылдан шашкан булып бурыч түләүдән котыла. Ләкин аның котылуы Сираҗетдиннекеннән үзгәрәк булла: аны психбольницага салалар, зур взятканы ул шундагы врачларга биреп чыга. Әмма Г. Камал бу детальләргә игътибар итми. Ул бу образда гомумән байларның алдакчы һәм комсыз кешеләр булуын фаш итә. [11; 52]
Г. Камалның «Банкрот» комедиясенә И. Нуруллинның «ХХ гасыр башы татар әдәбияты», М. Гайнуллинның «Г. Камалның тормыш һәм иҗат юлы» хезмәтләрендә анализ ясала. Шулай ук Ә.Г. Әхмәдуллин, М.Г. Хәсәнов бу темага игътибар итә.
Рефератны шушы хезмәтләргә таянып яздык. Бу тема бүгенге көндә дә бик актуаль, чөнки банкротка чыгу, кешеләрнең наданлыгы, байлык артыннан кууы хәзерге дөньяга да хас күренешләр.
Рефератның максаты Г. Камалның «Банкрот» комедиясен өйрәнү, сюжетын, образлар системасын һәм бүгенге көндә әсәрнең әһәмиятен билгеләү.
Бу максатка ирешүдә түбәндәге бурычлар куелды:
- Әсәрне уку, аның композициясен, сюжет элементларын билгеләү.
- Образларга характеристика бирү. Төп һәм ярдәмче образларны барлау.
