Суббота, 11.05.2024, 21:40:20   Приветствую Вас, Гость · RSS
Меню сайта
Разделы дневника
Конкурсы [2]
Разное [2]
Юмор [11]
Шигырьләр [18]
Хикәяләр [45]
Книга о воспитании [11]
Каюм Насыри
Татарские народные сказки о животных [39]
Татарские народные волшебные сказки [37]
Татар халык әкиятләре [54]
Татар халык легендалары [37]
Татар халык мифлары [28]
Мәкальләр һәм әйтемнәр [193]
Татар халык иҗаты
Риваятьләр [258]
Татар халык иҗаты
Татар халык табышмаклары [29]
Наш опрос
Оцените мой сайт
Всего ответов: 6524
Посетители
Онлайн всего: 1
Гостей: 1
Пользователей: 0
 Дневник
Главная » 2011 » Август » 3 » ЯРМАК
ЯРМАК
21:20:45
Әүвәл Ярмак Тубылга килеп торган. Ул анда сүрик тоткан, өлкән балыклар алса, ханны сыйлаган. Карача бинең ике углы бар икән, икәве дә мәргән икән. Алар, сәелдән кайтканда, Ярмакның ар якта кармак җимләп утырганын күрәләр икән, аны мәзәк кылып атарлар икән: башына тидермичә, башыннан картузын атып төшерәләр; кайвакыт кулына тидермичә, җиләнен аталар икән. Кайвакытта кармагының җебен өзә аталар икән.

Ул анда күп тордымы, аз тордымы, беленмәс. Аннан соң Ярмак Күчем ханнан җир сораган, бер күн зурлыгы. Хан бирергә боерган. Ул күнне Ярмак нечкә, нәзек каеш итеп телгән. Аннан соң җиргә агач чәнчеп, бер очын каеш белән бәйләп, түгәрәк җир үлчәп алган. Аннан ары ул алган җирендә торган. Шул тора торган вакытында Ярмак тагы балык тоткан, яхшылары, өлкәннәре белән ханны сыйлаган.

Хан иртән торып боерган кешеләренә: «Бу балыкны китерең!» Күрделәр: бу балык солдат рәвешендә ятыр. Хан әйтте: «Бу җирне, ахры, урыс алыр». Аннан ары күп торды, аз торды — баягы Ярмак югалып китте, кая киткәнен белмәделәр. Аннан ары Вагай елгасыннан тап акты, болар белмәс: кайдан, ни төрле ага — һичкем белмәс.

Өч елдан соң Ярмак Вагай суыннан кирап белән килгән. Болар күрделәр кирап килгәнен. Халык ул вакытта мәҗлестә икән. Моны күреп, килеп әйттеләр:

— Кирап килә, яумы? — дип.— Илме?

Кирапның өстендә күп кеше тора. Аны мәргәннәр атты, болар кыймылдамыйлар да, шул бер җирдә торалар.

— Ул кеше түгел, кылган сурәтләр болар,— диделәр.

Күрсә, кирапта тишек кылганнар, мылтык белән атарга. Моны белгәннән соң ике мәргән шайланып яуга чыктылар. Савыт киеп атышырга чыктылар. Берәүләр әйтте:

— Сез ирлекне савыт белән кыласыз икән.

Шулар, нәмис кылын, сасытны ташладылар, тик савытсыз бардылар. Тишектән кирап эчендәге кешене күреп аттылар, һич берен чыгармый атып тордылар. Инде кирап эчендәге кешеләр куркып, тишеккә килмәс булдылар. Аннан соң берәү әйтте:

— Алай бетмәс, мин йөзеп барып чыгып, кирапнын эченә төшеп, эчендәге халкын күрим! — диде.

Шаен алып йөзде кирапка. Ул кирапка җитеп, тотынып чыкты. Ул чыкканчы, кираптан бер солдат күреп чыкты. Мәргәннең кырда калган мәргән юлдашы бу солдатның чыкканын күрмәде. Солдат килеп, бу мәргән кирап өстенә менгән вакытта, кылыч белән аның башын чапты. Мәргән үлде, суга егылды. Аннан яулаштылар, атыштылар. Ярмакны күрде мәргән: савытын киеп, кирап өстендә мылтык белән атып ятканын. Берен-бере күзләп аттылар. Мәргәннең угы Ярмакка тигән, Ярмакның угы мәргәнгә тигән, икәве дә үлгән. Аннан соң, сугышып, Ярмакның халкы җиңгән. Күчем ханның халкы качкан. Хан инде халкы белән Иртеш буена качкан, шәһәр ягына киткән.

Сурик — севрюга.
Сәел — сәер итү, күңел ачу.
Тап — йомычка.
Кирап — кораб, көймә.
Шайлану — кораллану.
Савыт — көбә, тимер боҗралардан ясалган кием.
Нәмис — намус.
Категория: Риваятьләр | Просмотров: 1021 | Добавил: ilbyak-school | Рейтинг: 5.0/1 |
Всего комментариев: 0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]
Наверх
Календарь
«  Август 2011  »
ПнВтСрЧтПтСбВс
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031
Форма входа
Поиск
Ссылки
Статистика
Рейтинг@Mail.ru
Rambler's Top100
Copyright © 2006—2024 МСОШ с. Ильбяково.
При полном или частичном использовании материалов сайта ссылка на ilbyak-school.ucoz.ru обязательна.
Сайт управляется системой uCoz