Хисаминын солдатта егерме биш ел хезмәт итәсе килмәгән, шуңа күрә ул солдаттан качкан. Безнең Энәле урманында егерме биш ел гомер үткәргән. Үзе йөргән әфисәр киеме белән. Кылычы да булган. Әйбәт иярле аты да бар иде, ди. Атын Танайка дигән урыс авылыннан тай чагында урлап китеп үстергән. Атының һөнәре шул икән: кеше-фәлән килә башласа, аягы белән төртеп уята икән.
Хисами бик көчле булган. Ярлыларга зарарын салмаса да, байларның акчаларын талап кала икән. Авылда көндез йөргән заманда да моны тотарга куркалар икән. Моның ашап-эчеп тора торган урны Йомралы дигән авылда Хиси дигән кешедә булган.
Шуннан Йомралы байлары киңәш иткәннәр.
— Идрәс авылына да әйтик, Карабай авылына да әйтик. Дүрт авыл берләшеп тотынсак, моны тотарбыз,— дигәннәр. Шуннан соң дүрт авыл кешесе җыелган, бар да күсәкләр белән.
Саклап торган заманда Хисами качкын, Хисиләр йортына кереп, атын бәйләмичә генә киртәгә куйган, алдына солы салган, шинельләрен чоланга элеп куеп, үзе өйгә кергән. Хиси моңарга аракы китереп бирә. «Хисами эчә башлагач тотарбыз» дип, дүрт авыл хәзер булып тора. Шулвакыт Пүчинкәнең Мөкән дигән бай, пар ат җигеп, Әнәлегә китә. Әнәледә бар икән өязгә йөри торган сотник. Сотникка бара да әйтә:
— Без Йомралыда Хисами качкынны тотабыз, әйдә, тизрәк!—ди.
— Тукта, мин ашыйм әле,— ди сотник.
— Анда ашарсың, зинһар, әйдә тизрәк,— ди.
Сотник белән утырып китәләр. Йомралыга барып җитәләр. Сотник, барып җиткәч, качкынга әйтә:
— Әйдә, Хисами абзый, мин сине тотам, чык. Мин сотник,— ди.
Качкын әйтә:
— Әгәр мине тотарга тырышсагыз, бар авылыгыз белән турап бетерәм, кылычым кулымда,— ди. Качкын кылычын тартып ала да тәрәзә янына чабып китә. Сотник куркудан артына таба китеп егыла.
— Бер ярлыны үтергәннән нәрсә була. Без моны үтерик. Тагын качар да безне борчыр, ди.
Халык әйтә:
— Үтермик, без аны судка гына бирик,— диләр.
Мәкән бай шушының куанычыннан кесәсеннән акчаны ала да, урамга бик күп акча чәчә. Шуннан соң сотник моны Тәтешкә алып китә. Алдан бара дүрт арбалы. Һәр арбада дүртәр кеше күсәкләр белән. Арттан бара дүрт арбалы, болар да күсәкләр белән. Уртадан бара качкын белән сотник. Качкын сотникка әйтә:
— Без бара торган юл өстендә Лувин дигән авыл бар. Ул урыс авылы. Шул турыда бик куе таллык бар,— ди.— Шул таллык арасыннан минем дүрт иптәшем килеп чыгар. Мине алар белән сөйләштермә, мин барыбер эләккән инде,— ди.
Сотник әйтә:
— Хисами абзый, нидән соң син бу сүзне әйтәсең? — ди.
Качкын әйтә:
— Мин сине жәллим. Синең бер улың бар, бер кызың бар. Минем иптәшләрем сине үтерерләр. Шуның өчен син аларны якын китермә,— ди.
Тал арасына барып җиткәч, моның дүрт иптәше килеп чыкты. Тегеләр «тукта!» дип кычкырсалар да, болар туктамадылар. Тегеләр әйттеләр:
— Безне Хисами белән сөйләштер,— диделәр.
Сотник сөйләштермәде, атларны туктаттырмады. Тал куагын үтеп киткәннән соң, сотник әйтте:
— Син мине тоттырсаң да кыйнаттырмадың, имгәттермәдең. Шуңарга күрә мин сине жәллимен,— диде.
Бераз баргач, качкын әйтте:
— Сотник, мин сиңа тагын бер файда итим,— диде.
— Ярый, ит,— диде сотник.
— Сезнең авыл башында карама бар. Шул караманың авыл ягына киткән бик зур бер ботагы бар. Шул ботак астында итек балтырына тыгып, бик күп алтын тәңкә күмеп куйдым. Шул синең гомереңә җитәр,— диде.— Аннары,— диде,— кырда «Салкын кре» дигән чыганак бар. Шул чыганактан басып су ала торган төштә бик зур таш бар. Шул ташны күтәреп кара, каршы каплаган таба булыр, шуның эчендә алтын тәңкәләр бар,— диде.
