Бу уен сабантуй алдыннан уйнала.

Бер урам балалары җыелып, өйдән-өйгә кереп сөрән сугып (бүләк җыеп) йөриләр. Бүләкне уенда катнашучы балалар һәркем үз өеннән кереп ала. Бүләкләр урынына йомырка, кулъяулык, конфет-прәннек ише нәрсәләр җыела.

Уен өйдә уйнала. Бу уен белән таныш булмаган бер баладан: «Җиң аша түшәм саный аласыңмы?» — дип сорыйлар. Теге, әлбәттә, батырланып: «Саный алам»,—ди.

Бу уенны бары бер генә кеше белүе шарт. Балалар түгәрәккә тезелеп утыралар. Белгән кеше табакка чиста су сала да, уртага китереп куя. һәрбер балага бер бөртек чәчләрен суга салырга куша.

Бүлмәдә уйнала торган шаян уеннарның берсе.

Балалар сатучыны һәм сатып алучыны билгеләп куялар. Сатучы ике баланы икесен ике якка каратып тезләндерә дә өсләреннән одеял белән каплап «ишәк» ясый һәм: «Ишәк сатам, ишәк сатам!» дип кычкырып йөри.

Бүлмәдә уйнала торган уен. Балалар «ана» сайлап куялар.

Ана: «Ярый, балаларым, мин кибеткә барып кайтыйм, сез тәртипле генә өйдә утырып торыгыз»,—ди дә, чыгып китә.

Бер бала идән себерергә тотына. Бераздан ишек шакыйлар.

Бу уен кече яшьтәге балалар тарафыннан бүлмәдә уйнала. Бер баланы уен башланыр алдыннан ук өстәл астына кертәләр. Аннан өстәл сатучы билгеләнеп куела. Ул: «Өстәл сатам, өстәл сатам. Гади өстәл түгел, җырлый торган өстәл»,— дип кычкырып йөри.

Уйнаучылар араларьшнан берсен хан итеп сайлап куялар. Үзләре читкә китеп берәр төрле эш турында уйлап хан янына киләләр дә:

— Исәнмесез, хан хәзрәтләре!—диләр.

Уйнаучылардан берсе күрше бабай булып, башына кәгазьдән ясалган озын очлы бүрек киеп, борынына берәр кызыл кәгазь ябыштырып, көлке кыяфәткә китерелә. Аны күрше бабай дип уртага алып, тирәсенә балалар тезелешеп утыралар.

Бу уенда күп бала катнаша ала. Балалар ике «бүре» һәм бер «дәү әни» сайлыйлар. Дәү әни буе-иңе бер метр күләмендә, бүреләр 1,5 м күләмендә җиргә таяк белән сызып «өй» ясыйлар. Казлар үзләренә йөрер өчен ялан билгелиләр. Дәү әни казларны яланга куа. Әзрәк торгач ул казларына кычкыра.

Арадан берәүнең күзен сөлге яки яулык белән томалап бәй-лиләр дә, аны икенче берәү җитәкләп, ишек бавын тоттырып:

Сукыр агай, көтеп тор,
Ишек бавын тотып тор.
Ишек бавын нык тот,
Солдатларың кырып тот!

Яз көне ишегалдында, болыннарда уйнала торган уен. Балалар арасыннан «бакчачы», «яшелчә алучы» билгеләнеп куела. Балалар бер тирәгә җыелыбрак утыралар һәм бакчачы аларның колагына яшелчә исемнәре әйтеп чыга.

Балалар үз араларыннан «ана», «Аксак мәче», «елан» билгеләп куялар. Аннары җиргә чыра белән сызып «өй» ясыйлар.

«Буяулар» һәм «ана» өй эченә керәләр. Ә «елан» ишек бусага¬сына ятып тора. «Аксак мәче» өйдән читтәрәк тора. Ана өйдәге балаларының һәрберсенә, Аксак мәчегә ишетелмәслек итеп, буяу исемнәре атап чыга. Шуннан соң ишекне «Аксак мәче» килеп шакый.

Өлкәнрәк яшьтәге малайлардан берсе ат карагы, икенчесе йорт хуҗасы булып уйный. Калган яшьрәк малайлар атлар ролен башкаралар. Ат карагы хуҗаның ишеген шакый:

— Тук-тук-тук!

— Кем бар анда?

— Мин бер юлчы. Ерактан кайта идем. Кундырып чыгармас-сыңмы?

Уен җәй көне ачык һавада ир балалар арасында да, кыз балалар арасында да уйнала.

Иң элек санашу юлы белән «әби» белән «көтүче» сайлана. Әби башка балаларны әпәй итеп тезеп утырта да үзе чыбык белән җир казып утыра.

Балалар бер «карак» сайлап куялар. Калганнары бер рәткә тезелеп басалар. Алда торган бала «әби» була. Аның янына «карак» килә:

— Әби, ач! Бер балаңны миңа бир!

Бу уен кызлар арасында уйнала. Иң беренче балалар ана, корткаяк сайлап куялар. Калганнары бакчар (сыерчык) була. Кызлар аллы-артлы тезелешеп бакчар булып «ана»лары артына басалар. Каршыларыннан килгән Корткаяк (әби карчык) ана артында торучы сыерчыкларны йолкып алырга тырыша.

Уен җәй көне кыз балалар арасында уйнала.

Балалар бер көтүче сайлап куялар һәм үзләре аллы-артлы тезелешеп, бер-берсенә тотынышкан хәлдә сыңар аякта тыраклап торалар.

Уенга алты-җиде кеше катнаша ала. Уйнаучылардан берсе — «карга», берсе — «ана тавык», калганнары «чебешләр» булалар. Чебешләр барысы да әнкәләре артына бер-бер артлы тезеләләр. Карга кырыйга баса. Ул тавыкның чебешләрен тотып алырга тырыша. Тавык бирмәскә карый.

Зуррак балалардан берсе «ана» булып сайлангач, «балаларын» үз артына кош итеп тезә һәм алар бер-берсенә тотынышып, җитен карарга баралар. Арадан тагын бер бала усал «карчык» кыяфәтенә кереп, аларның юл өстенә килеп чыга һәм таяк белән җир казып утыра.

Бу уен җәй көне тышта, ачык һавада уйнала. Малайлардан берсе бер баганага бик нык тотына. Аны «карт» диләр. Башка балалар аны арттан кочаклап бер-берсенә шулай ук тотыналар. Алары «торма» булалар.