МӘХӘББӘТ ДАСТАННАРЫ.

Борын заманда Акхан белән Карахан була. Үзара бик дус булалар.

— Икебезнең дә кыз балаларыбыз туса, дус булырлар, энә-җебе бер булыр, икесе дә ул булса, санай-угы (Санай — җәя) бер булыр, беребезнең ул, беребезнең кыз булса, колакларын тешләтеп, кода булырбыз,— диләр.

Көннәрдән бер көнне болар ауга китәләр. Өйдә хатыннары бәбәйләргә калган була. Караханның — кыз бала, Акханның ир баласы туа. Кызга Баянсылу, егеткә Кузы Көрпә дип исем бирәләр.

Болар чабышып кайтып килгәндә бер хатын сөенче китерә:

— Берегезнең ул, берегезнең кыз туды,— ди.

Бар чабышына кайтып килгән Акхан капкага маңгае белән бәрелеп үлеп кала. Ул үлгәч, Карахан ул белән кызны асрый.

МӘХӘББӘТ ДАСТАННАРЫ.

Борынгы заманда ике хан булды. Берсе Ак хан, берсе Кара хан булды. Аларның икесенең хатыннары корсаклы булды. Икесе мәслихәт кылдылар Кара хан белән Ак хан: «Безнең ике хатыныбыз корсаклы булды, дөньяга тудырсалар, берсе кыз, берсе ул булса, алыштырабыз».

Ике хан ак киек (Ак киек — кыйммәт тиреле җәнлек) көтәргә киттеләр. Аулап бардылар. Киек үтерделәр. Аннан кайттылар.

Анда, йортка җитсә, хатыннары балаларын тапканнар. Ак ханның баласы ул булды, Кара ханның баласы кыз булды.

Төздән (Төз — урман, дала) йортка кайтып җиттеләр. Ак ханның аты егылып төште, иясе Ак хан муены сынып калды. Ак ханның хатыны елады, кайгырды. Кара ханның халкы мәлис (Мәлис — мәҗлес) булды, сөенде, туй ясады. Ак ханның улын Кузы Көрпә дип, Кара ханның кызын Баянсылу дип атадылар.

МӘХӘББӘТ ДАСТАННАРЫ.

Бачман хан берлән Чачдар хан дигән ханлар бар ирмеш. Әүвәл заманлар Җайык сулаган икән.

Бачман хан дигән — бер хан угылы ирде; халкы, нигъмәте, полы (Пол — акча) күп, йорты киң иде. Алтмыш егет хезмәтче-нүкәре бар иде, һәрберсен балатик (Балатик — баладай, бала шикелле) бизәп йөртер иде. Алтмыш беренче Миркасык би угылы Түләк атлыг иде. Түләкне хан үз катына алды. Түләк бер ялгыз угыл иде.

Бачман хан даимән кош чөяр иде (Кош чөю — кош белән киек аулау). Һәр каю егетләрнең үз-үзенә кошлары бар иде. Түләкнең кошы Ак ябалак иде.

Егетләр кош атмакдин (Кош ату — кош чөю, киек өстенә кош очыру) хәйран һәмкяр ирделәр. Ул егетләр, кошлары һәрни алса, Бачман ханга килтерер ирделәр.